برای اعتراض به بازدید بدنی غیر متعارف نسرین ستوده و خانواده‌اش برای مدتی‌ از ورود به سالن ملاقات خودداری کردند

علی‌ اخوان پور:

در جریان ملاقات حضوری خانواده‌ها با زندانیان سیاسی، زنان ملاقات‌کننده مورد بازرسی بدنی "غیرمتعارف" قرار گرفتند. رضا خندان همسر نسرین ستوده می‌گوید اگر این روند ادامه پیدا کند از ملاقات حضوری چشم خواهند پوشید.

رضا خندان همسر نسرین ستوده وکیل زندانی می‌گوید در جریان ملاقات حضوری در روز یک‌شنبه ۱۹ خرداد (۹ ژوئن) با همسرش، زنان ملاقات‌کننده مورد بازرسی بدنی "غیرمتعارف" قرار گرفته‌اند.

آقای خندان به دویچه‌وله گفت که دختر ۱۳ ساله او به همراه خواهر همسرش وقتی از اتاق بازرسی بدنی سالن ملاقات زندان اوین بیرون آمده‌اند، به شدت عصبانی و ناراحت بوده‌اند.

به گفته او خانواده سه زندانی سیاسی دیگر زن از جمله خانواده ژیلا بنی‌‌یعقوب و شیوا نظرآهاری نیز تایید کردند که بازرسی بدنی آنها آزاردهنده و بی‌سابقه بوده است.

رضا خندان همسر نسرین ستوده می‌گوید زنانی که به ملاقات آمده بودند در تمام رده‌های سنی نحوه بازرسی بدنی را خجالت‌آور دانستند

آقای خندان می‌گوید غیر از زنی که به طور معمول برای بازرسی بدنی ملاقات‌کنندگان همیشه آنجا حاضر است، زن دیگری را به سالن ملاقات آورده بودند و مشخص بود او که لباس نظامی بر تن داشت و به طور ویژه به این منظور به آنجا آورده شده بود.

در توضیح چگونگی غیر متعارف بودن بازرسی بدنی، رضا خندان می‌گوید: «می‌دانید که هوا الان اینجا گرم شده و کسی پالتو و لباس‌های گرم آن چنانی نمی‌پوشد و همه لباس‌های به نسبت تابستانی به تن دارند. در نتیجه نیازی نیست که بازرسی‌های آن چنانی شود، با یک بازرسی معمولی هم می‌شود متوجه شد که کسی جنس قاچاق همراهش هست یا نه. نیازی نیست که بخواهند دکمه لباس‌شان را باز کنند و به تمام اندام‌های افراد دست بکشند، به طوری که فرد احساس شرم کند. من وقتی از مادر یکی از خانم‌ها که بالای ۶۰ سال سن دارد پرسیدم، گفت من با این سن احساس شرم کردم و این نوع بازرسی کردن خیلی برایم خجالت‌‌آور بود. جوان‌ها هم که یا در حد دختر من ۱۴ـ ۱۳ ساله بودند و یا افراد مسن‌تر و میان‌سال، همه این حس را داشتند که بازرسی این گونه و دست زدن به اندام‌های مختلف بدن، به این صورت خجالت‌آور بوده است».

آقای خندان می‌گوید در ملاقات حضوری همیشه بازدید بدنی انجام می‌شود و این غیر از بازدیدی است که در بدو ورود به زندان صورت می‌گیرد اما تا کنون این بازرسی متعارف بود، نه به صورتی که از زنان بخواهند لباس‌هایشان را در بیاورند.

او از این موضوع متعجب است که چرا برای مکان حساسی مثل زندان از دستگاه‌های اسکنر استفاده نمی‌شود در حالی که به گفته او در بیشتر ادارات از این دستگاه‌ها برای بازدید بدنی استفاده می‌شود.

رضا خندان می‌گوید بعد از فهمیدن این جریان به شدت نسبت به این موضوع اعتراض کرده و حتی فریاد کشیده و گفته است اگر این رفتارها ادامه پیدا کند دیگر حاضر به ملاقات حضوری نخواهد بود.

در اعتراض به این وضعیت، نسرین ستوده و خانواده‌اش برای مدتی از رفتن به سالن ملاقات خودداری کرده‌اند اما با اصرار دیگر خانواده‌ها حاضر به انجام ملاقات شده‌اند.

آقای خندان می‌گوید هنگام بازگشت از ملاقات به همراه سایر خانواده‌ها یک بار دیگر اعتراض‌شان را اعلام کرده و تاکید کرده‌اند که اگر ماموران بخواهند به این شیوه بازرسی ادامه دهند، دیگر به ملاقات حضوری نخواهند آمد. خانواده‌ها گفته‌اند هیچ اصراری ندارند که با این شرایط غیرقابل تحمل و با این وضعیت بخواهند چند دقیقه ملاقات کنند.

"اصل بر ممنوعیت بازرسی بدنی است"

ماده ۳۳ آیین‌نامه قانونی و مقررات اجرایی سازمان زندان‌ها نظارت کامل در بازرسی زندانیان تازه وارد و نیز ملاقات کنندگان را جزو وظایف افسران بازرسی خارج از زندان قرار داده اما مقرر نکرده که حدود این بازرسی‌ها چقدر است.

تبصره ۱ ماده ۱۹۸ این آیین‌نامه نیز تصریح کرده که در صورت لزوم از ملاقات کنندگان به هنگام ورود به محوطه زندان بازرسی "دقیق" به عمل آید.

سحر مرانلو، حقوقدان به دویچه‌وله می‌گوید در قوانین ایران تعریف دقیقی از بازرسی و حدود آن به عمل نیامده است. او تصریح می‌کند که منظور از بازرسی بدنی، انجام بازرسی بدنی افراد در مواقعی است که خطری بالقوه، امنیت یا نظم عمومی را تهدید می‌کند بنابراین از نظر حقوقی، این یک اقدام تامینی است.

خانم مرانلو نتیجه می‌گیرد که اصل بر ممنوعیت بازرسی بدنی است مگر در موارد استثنایی. او ادامه می‌دهد: «این اصل ناشی از اصل برائت و اصل ممنوعیت تعرض به حیثیت افراد می‌شود ولی متاسفانه در کشور ما اصل بر آزادی بازرسی بدنی و خصوصا حق بی حد و مرز مامورین انتظامی در اجرای بازرسی بدنی است. این آزادی عمل در بسیاری از موارد از چهارچوب قانونی فراتر می‌رود و موجب هتک کرامت افراد می‌شود».

اتفاقی مشابه آنچه روز ۱۹ خرداد در سالن ملاقات برای خانواده‌های زندانیان زن روی داد، در پاییز سال گذشته نیز برای هشت زندانی سیاسی زن پیش آمده بود. نهم آبان سال گذشته، ماموران زندان به طور ناگهانی و بدون اعلام قبلی وارد بند زنان سیاسی شدند و ضمن گرفتن تمامی دستگاه‌های MP3 Player آنها به بازرسی بدنی غیرمتعارف آنان پرداختند.

در جریان این بازرسی بدنی، زندانبانان از این زندانیان خواستند تا اندام جنسی خود را در معرض بازدید زندانبانان قرار دهند. این معاینه داخلی اما تنها محدود به معاینه نماند و با آزار و توهین همراه شد. خانواده‌های این زندانیان که روز بعد با آنها ملاقات داشته‌اند، به نقل از آنان تصریح کردند که این زنان مورد آزار جنسی از سوی زندانبانان زن قرار گرفته‌اند.

این هشت زندانی زن در اعتراض به این عمل، به مدت یک هفته به اعتصاب غذا دست زدند و پس از تعهد مسئولان حفاظت و بازرسی زندان اوین و با تنظیم شکایت از ماموران خاطی، به اعتصاب غذای خود پایان دادند.