علی اخوان پور:
رویاها و تخیلات مردم، در جوامع سنتی پایانی ندارد. این رویاها هم در زندگی روزمره و هم در اعتقادات و باورهایشان نقش بسزائی ایفا میکند و حلقۀ دلبستگی هایشان را شکل می بخشد. لذا از پس این دنیای رویا و تخیلات درک واقعیت ها برایشان تقریبا غیرممکن و محال می نماید. در چنین جامعۀ متوهمی، لمپنیزم مذهبی بسرعت گسترش میابد و ابزاری میگردد در دست قدرت پرستان تا از آن بر علیه مردم و اعتراضات مردمی سود برند. در جوامع سنت زده خاورمیانه همواره دو گروه مبلغان مذهبی شیعه و اراذل و اوباش حامی آنان همچون ترمزی در برابر مدرنیزاسیون اقدام کرده اند، زیرا منافع طبقاتی آنان همواره در حفظ روابط فئودالی و سنتگرایی است. در مدل جامعه سنتی- مذهبی ایران، قشر غیر مولد و سربار مبلغان مذهبی، در صدر و اراذل و اوباش به عنوان بازوی سیاهی لشکر و نیروی ضربت آنها در ذیل عمل میکنند. و تعجبی هم نباید داشت که همین اراذل و اوباش تا زمانیکه حکومت وقت بدانها نیازمند باشد و ضدیتی با منافع حاکمان نداشته باشند از حمایت های حکومتی برخوردار شوند و از فرصت های ویژۀ اجتماعی سود ببرند. رویهمرفته وقتی که جوامع سنتی- مذهبی نظیر ایران، آغوش لوطی و گنده لات محله و بیوت مبلغان شیعه را محل اجرای عدالت میداند، لذا رویاها و تخیلاتش را بر حقوق اجتماعی و سیاسی خود ترجیح میدهد.
مهدی عراقی از پایه گذاران هیات موتلفه بازار، که خودش یکی از لاتهای مذهبی بنام بود، در خاطراتش گفته که سید مجتبی میرلوحی از اعضای ارشد فداییان اسلام نخستین کسی بود که پس از آزادی از زندان معتقد بود باید از نیروهای لات و چاقوکش با توجه به اعتقادات مذهبیشان در مبارزه استفاده کرد و همین افراد بودند که به دور نواب صفوی جمع شده بودند. البته او اضافه میکند که دوره چاقوکشی گذشته بود و حال نوبت هفت تیرکشی است. پیوند اراذل و اوباش با مبلغان مذهبی شیعه در تاریخ این مذهب در ایران مسبوق به سابقه است و همواره جهت حفظ و تحکیم قدرت و نفوذ مذهبی و ایجاد رعب و وحشت در میان مخالفین این مذهب مورد استفاده قرار گرفته. شاید بتوان دلیل اصلی این رابطه را نیاز دوطرفه این دوطبقه به یکدیگر دانست. در جامعه فئودالی که رفتارها ی جمعی بصورت قبیله ای است ، کنترل رفتارهای جمعی با باورهای خرافی مذهبی و نیز زور عریان خارج از قانون، یا همان لات بازی تامین میشود.
پروفسور حامد الگار در کتابش بنام دین و دولت در ایران مینویسد: در تمام دوره قاجاريه به خصوص در اصفهان و تبريز، با مجتهدهايی مواجه می شويم که دار و دسته آنها را فقط می توان سپاه خصوصی ناميد. در ابتدا در دارو دسته مجتهدان شمار لوطيان از ملاها بيش تر بود، لوطی که از رهگذر مخالفت با دولت و اجرای فتواها بر قدرت مبلغان مذهبی می افزود، اجازه داشت که به غارت و دزدی بپردازد و هرگاه در معرض تعقيب و تهديد قرار می گرفت، می توانست در مسجدها و خانه های این مبلغان بست بنشيند. برای مثال میتوان از موقعيت و نفوذ ويژه آخوند شفتی که ناشی از تشکيل نوعی حکومت دينی توسط وی در منطقه اصفهان بود و با حاکمان حکومتی در تقابل قرار داشت، تا بدانجائیکه به درستی می توان از آن تحت عنوان دولت در دولت ياد کرد، نام برد. پروفسور الگار در کتابش میافزاید: لوطی های اصفهان که دزدانی بودند که به منزله سلاح اجرايی سید شفتی عمل می کردند و با مرگ فتح علیشاه دست به غارت اصفهان زده و غنايم خود را در مسجد جمعه انبار می كردند. کار را به جايی رساندند که رمضان شاه، سركرده آنان حاكم شهر شد و به نام خود سكه زد. جیم جرج فريزر انگلیسی، منتقد اسطوره گرائی و استاد دانشگاه کمبریج، معتقد است که سيد شفتی لوطی ها را تشويق می كرده، ولی در هر صورت در اصفهان رابطه مداومی ميان لوطی ها و مبلغان مذهب شیعه تحت لقب جعلی و دروغین مرجع عالی دينی وجود داشت. لوطی ها نيرويی بودند كه میشد آنها را عليه حكومت به جنگ واداشت. مساجد و منازل مبلغان شیعه هم آخرين پناهگاه آنها بود، و ايشان را از آسيب انتقام مصون می داشت. بنا به نوشته ناسخ التواريخ، امين الدوله به روحانیون شیعه اصفهان پيامی فرستاد و ضمن يادآوری حرمتی كه این مبلغان در زمان فتح علیشاه داشتند، از آنان خواست كه به نشانه حق شناسی از غارت بی حساب لوطيان جلوگيری كنند. محمدباقر شفتی و مير محمد مهدی امام جمعه دستور دادند تا جماعتی از لوطيان به سلطان محمدميرزا تحويل شوند و دست و پای شان قطع شود. ضمناً جماعتی از لوطيان به تهران گسيل شدند. در آن جا دست های آنان را به مجازات بريدند. چنین به نظر میرسد که امين الدوله و محمدباقر شفتی هر دو حتا به چماقداران خود هم خیانت کردند. آنها می خواستند قوای مخرب لوطيان همواره بر اساس تمایلات آنان مورد استفاده قرار گیرد و منحصراً با مقاصد آنان سازگار باشد. در مجموع، بيش از 150 لوطی اعدام شدند و تعداد مشابهی هم به اردبيل تبعيد شدند و به مابقی كه در قم متحصن شده بودند، قول دادند كه اگر خودشان را تسليم كنند، جان سالم به در خواهند برد، اما بنا به گفته ح. رالينس در کتاب انگليس و روس در شرق به محض اين كه از بست بيرون آمدند قتل عام شدند. علت حمايت شیخ شفتی از لوطی ها بازگرداندن قدرت سابق خودش بود، چون همواره قدرت مركزی و عمال آن را با اكراه می پذيرفت، لذا ناگزير از حمايت لوطيان بود. او حتی برای بازگرداندن قدرت خود، با بازماندگان صفوی نيز ائتلاف کرده بود و به آنها اعاده قدرت به صفويان را وعده داده بود. ابوالقاسم قائم مقام طی نامه ای شیخ با قر شفتی را به سبب حمايت مداومش از امين الدوله سرزنش میكند، چون معتقد بود كه بين آخوند شفتی با لوطی ها و امين الدوله ائتلاف هست و در خاتمه از او تقاضا مي كند كه بيش از اين مانع برقراری آرامش نشود. در مدت حاکميت فضل علی خان در اصفهان، آخوند شفتی و لوطيانش فعاليت های خودرا گسترش دادند. به گونه ای که شب هنگام، لوطيان در پناه مصونيتی كه به واسطه این آخوند داشتند از بست بيرون میآمدند و دست به كشتار، دزدی و هتك ناموس میزدند و صبحگاهان شمشيرهايشان را كه از خون مسلمانان رنگين شده بود، در حوض های مساجد می شستند.
مهدی عراقی از پایه گذاران هیات موتلفه بازار، که خودش یکی از لاتهای مذهبی بنام بود، در خاطراتش گفته که سید مجتبی میرلوحی از اعضای ارشد فداییان اسلام نخستین کسی بود که پس از آزادی از زندان معتقد بود باید از نیروهای لات و چاقوکش با توجه به اعتقادات مذهبیشان در مبارزه استفاده کرد و همین افراد بودند که به دور نواب صفوی جمع شده بودند. البته او اضافه میکند که دوره چاقوکشی گذشته بود و حال نوبت هفت تیرکشی است. پیوند اراذل و اوباش با مبلغان مذهبی شیعه در تاریخ این مذهب در ایران مسبوق به سابقه است و همواره جهت حفظ و تحکیم قدرت و نفوذ مذهبی و ایجاد رعب و وحشت در میان مخالفین این مذهب مورد استفاده قرار گرفته. شاید بتوان دلیل اصلی این رابطه را نیاز دوطرفه این دوطبقه به یکدیگر دانست. در جامعه فئودالی که رفتارها ی جمعی بصورت قبیله ای است ، کنترل رفتارهای جمعی با باورهای خرافی مذهبی و نیز زور عریان خارج از قانون، یا همان لات بازی تامین میشود.
پروفسور حامد الگار در کتابش بنام دین و دولت در ایران مینویسد: در تمام دوره قاجاريه به خصوص در اصفهان و تبريز، با مجتهدهايی مواجه می شويم که دار و دسته آنها را فقط می توان سپاه خصوصی ناميد. در ابتدا در دارو دسته مجتهدان شمار لوطيان از ملاها بيش تر بود، لوطی که از رهگذر مخالفت با دولت و اجرای فتواها بر قدرت مبلغان مذهبی می افزود، اجازه داشت که به غارت و دزدی بپردازد و هرگاه در معرض تعقيب و تهديد قرار می گرفت، می توانست در مسجدها و خانه های این مبلغان بست بنشيند. برای مثال میتوان از موقعيت و نفوذ ويژه آخوند شفتی که ناشی از تشکيل نوعی حکومت دينی توسط وی در منطقه اصفهان بود و با حاکمان حکومتی در تقابل قرار داشت، تا بدانجائیکه به درستی می توان از آن تحت عنوان دولت در دولت ياد کرد، نام برد. پروفسور الگار در کتابش میافزاید: لوطی های اصفهان که دزدانی بودند که به منزله سلاح اجرايی سید شفتی عمل می کردند و با مرگ فتح علیشاه دست به غارت اصفهان زده و غنايم خود را در مسجد جمعه انبار می كردند. کار را به جايی رساندند که رمضان شاه، سركرده آنان حاكم شهر شد و به نام خود سكه زد. جیم جرج فريزر انگلیسی، منتقد اسطوره گرائی و استاد دانشگاه کمبریج، معتقد است که سيد شفتی لوطی ها را تشويق می كرده، ولی در هر صورت در اصفهان رابطه مداومی ميان لوطی ها و مبلغان مذهب شیعه تحت لقب جعلی و دروغین مرجع عالی دينی وجود داشت. لوطی ها نيرويی بودند كه میشد آنها را عليه حكومت به جنگ واداشت. مساجد و منازل مبلغان شیعه هم آخرين پناهگاه آنها بود، و ايشان را از آسيب انتقام مصون می داشت. بنا به نوشته ناسخ التواريخ، امين الدوله به روحانیون شیعه اصفهان پيامی فرستاد و ضمن يادآوری حرمتی كه این مبلغان در زمان فتح علیشاه داشتند، از آنان خواست كه به نشانه حق شناسی از غارت بی حساب لوطيان جلوگيری كنند. محمدباقر شفتی و مير محمد مهدی امام جمعه دستور دادند تا جماعتی از لوطيان به سلطان محمدميرزا تحويل شوند و دست و پای شان قطع شود. ضمناً جماعتی از لوطيان به تهران گسيل شدند. در آن جا دست های آنان را به مجازات بريدند. چنین به نظر میرسد که امين الدوله و محمدباقر شفتی هر دو حتا به چماقداران خود هم خیانت کردند. آنها می خواستند قوای مخرب لوطيان همواره بر اساس تمایلات آنان مورد استفاده قرار گیرد و منحصراً با مقاصد آنان سازگار باشد. در مجموع، بيش از 150 لوطی اعدام شدند و تعداد مشابهی هم به اردبيل تبعيد شدند و به مابقی كه در قم متحصن شده بودند، قول دادند كه اگر خودشان را تسليم كنند، جان سالم به در خواهند برد، اما بنا به گفته ح. رالينس در کتاب انگليس و روس در شرق به محض اين كه از بست بيرون آمدند قتل عام شدند. علت حمايت شیخ شفتی از لوطی ها بازگرداندن قدرت سابق خودش بود، چون همواره قدرت مركزی و عمال آن را با اكراه می پذيرفت، لذا ناگزير از حمايت لوطيان بود. او حتی برای بازگرداندن قدرت خود، با بازماندگان صفوی نيز ائتلاف کرده بود و به آنها اعاده قدرت به صفويان را وعده داده بود. ابوالقاسم قائم مقام طی نامه ای شیخ با قر شفتی را به سبب حمايت مداومش از امين الدوله سرزنش میكند، چون معتقد بود كه بين آخوند شفتی با لوطی ها و امين الدوله ائتلاف هست و در خاتمه از او تقاضا مي كند كه بيش از اين مانع برقراری آرامش نشود. در مدت حاکميت فضل علی خان در اصفهان، آخوند شفتی و لوطيانش فعاليت های خودرا گسترش دادند. به گونه ای که شب هنگام، لوطيان در پناه مصونيتی كه به واسطه این آخوند داشتند از بست بيرون میآمدند و دست به كشتار، دزدی و هتك ناموس میزدند و صبحگاهان شمشيرهايشان را كه از خون مسلمانان رنگين شده بود، در حوض های مساجد می شستند.
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen